آماده سازی آزمایشگاه ؛ صفر تا صد تجهیز یک آزمایشگاه
خلاصه مقالهتجهیزات آزمایشگاهی به مجموعه‌ای از لوازم و دستگاه‌ها اشاره دارد که بهره‌مندی از آن‌ها برای دانشمندان، محققان و دانشجویان رشته‌های دانشگاهی مختلف ضروری محسوب میشودخوشبختانه با گسترش علم و ظهور آزمایشگاه‌هایی در زمینه‌های علمی مختلف مانند پزشکی، علوم زیستی، شیمی و علوم فنی‌و‌مهندسی، تجهیزات آزمایشگاهی نیز پیشرفت کرده‌اند. به طور کلی، تجهیزات آزمایشگاهی به مجموعه‌ای از لوازم و دستگاه‌ها اشاره دارد که بهره‌مندی از آن‌ها برای دانشمندان، محققان و دانشجویان رشته‌های دانشگاهی مختلف ضروری محسوب می‌شود. عموما هر آزمایشگاه برای انجام تحقیقات خود علاوه بر تجهیزات آزمایشگاهی مشترک دارای تجهیزات اختصاصی نیز است. نکته مهم در هنگام خرید تجهیزات آزمایشگاهی این است که علاوه بر تامین هزینه کافی باید از کیفیت و دقت آن‌ها مطمئن شد. زیرا کیفیت تجهیزات رابطه مستقیمی با دقت نتایج آزمایشات دارد. این مسئله فقط از یک راه ممکن است و آن هم خرید برندهای معتبر جهانی از مراکز فروش تجهیزات آزمایشگاهی معتبر است. در ادامه این مطلب نیز می‌توانید با انواع تجهیزات آزمایشگاهی موجود در این شرکت برای تجهیز و آماده سازی آزمایشگاه خود آشنا شوید.آماده سازی آزمایشگاه ؛ صفر تا صد تجهیز یک آزمایشگاه چیست؟آزمایشگاه‌ها فضاهای کاملاً تخصصی هستند که برای انجام خدمات آزمایشگاهی مختلف، از تحقیقات گرفته تا کنترل کیفیت یا بهینه‌سازی فرآیندهای ویژه قبل از اجرای صنعتی طراحی شده‌اند. بنابراین نحوه آماده‌سازی و تجهیز هر آزمایشگاه با توجه به اهداف و نیازهای پژوهشگران آن تا حدودی متفاوت است. در آغاز تجهیز هر آزمایشگاه، باید ساختمان مورد نظر آن از نظر امکان کنترل دما، ممانعت از ورود گردوغبار، لوله‌کشی فاضلاب جداگانه و تهویه مناسب کنترل شود. چراکه همه این عوامل بر روند انجام آزمایش‌های مختلف تاثیر می‌گذارند. سپس نوبت به سکوبندی برای قرار دادن دستگاه‌ها و نصب کابینت‌های آزمایشگاهی برای نگهداری مواد و لوازم آزمایشگاهی می‌رسد. در نهایت تجهیزات آزمایشگاهی بزرگی مانند هود آزمایشگاهی، یخچال‌های آزمایشگاهی و دستگاه‌های آزمایشگاهی مانند انکوباتور، اتوکلاو، آون آزمایشگاهی ، ترازو، میکروسکوپ، بن‌ماری و سانتریفیوژ، در جایگاه در نظر گرفته شده برای آن‌ها قرار می‌گیرند.اساسا سکوبندی آزمایشگاهی که شامل نصب کابینت آزمایشگاهی، سینک‌های آزمایشگاهی (به همراه شیرآلات، دوش و چشم‌شو)، و صندلی‌های آزمایشگاهی است؛ برای همه آزمایشگاه‌ها به‌منظور حفظ نظم و ایمنی کاربران و پژوهشگران آن ضروری است. اگر یک آزمایشگاه دارای سکوبندی مناسبی نباشد، مطمئنا به دستگاه‌های آن آسیب وارد می‌شود. بااین وجود، در اکثر آزمایشگاه‌های کشور ما توجه زیادی به این مساله نمی‌شود. از انواع طراحی سکوبندی آزمایشگاهی می‌توان به سکوبندی‌های یکطرفه و دوطرفه اشاره کرد که معمولا دارای کابینت‌های ایمن و ضد انفجار آزمایشگاهی، میزهای مخصوص آزمایشگاهی مثل میز ترازوی ضد لرزش، کمد نگهدارنده انواع مواد شیمیایی و صندلی‌های آزمایشگاهی هستند.معرفی پرکاربردترین تجهیزات آزمایشگاهیعلاوهبر هود و یخچال آزمایشگاهی، از پرکاربردترین تجهیزات آزمایشگاهی دیگر می‌توان به دستگاه‌های پی اچ متر، آون آزمایشگاهی یا فور آزمایشگاهی،کوره آزمایشگاهی ، انکوباتور، اتوکلاو، ترازو، میکروسکوپ، بن‌ماری، سانتریفیوژ،فریزر آزمایشگاهی ، هات پلیت ، استیرر ، همزن و غیره اشاره کرد. همه این تجهیزات به‌منظور انجام دقیق آزمایش‌ها، آنالیز و تحلیل، تست و اندازه‌گیری، استریلیزاسیون لوازم، انکوباسیون، خشک کردن و گرما دادن مواد مختلف در اکثر آزمایشگاه‌ها یافت می‌شوند.یخچال آزمایشگاهیاصولا از یخچال‌ها و فریزرهای آزمایشگاهی در همه آزمایشگاه‌های تحقیقاتی و صنعتی برای تازه نگه‌داشتن مواد و کیت‌های آزمایشگاهی حساس به گرما و سلول‌های زنده (بخصوص در دمای منفی 70 درجه) استفاده می‌شود. هرگونه اختلال در توزیع یکنواخت سرما می‌تواند باعث از بین رفتن نمونه‌های آزمایشگاهی شود.هود آزمایشگاهیانواع هود آزمایشگاهی با عنوان هود سقفی، هود بیرونی، هود فیلتردار، هود لامینار و هود شیمیایی، یکی از مهمترین تجهیزات هر آزمایشگاه به‌خصوص آزمایشگاه‌های شیمی، علوم پزشکی، زیست‌شناسی و اتاق‌های تمیز هستند. زیرا با تهویه هوا به کمک فیلترهای تخصصی و در مواردی اشعه ماوراء بنفش، به استریل کردن فضای کاری اپراتور برای حذف میکروارگانیسم‌های مخل مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها و خروج گازهای شیمیایی خطرناک تولیدشده کمک می‌کنند. اصولا پیشرفته‌ترین انواع هود در اتاق‌های تمیز یافت می‌شوند.پی اچ متر آزمایشگاهیپی اچ متر یک دستگاه دقیق آزمایشگاهی است که برای بررسی میزان اسیدی یا قلیایی بودن محلول‌ها بیشتر در آزمایشگاه‌های شیمی، علوم زیستی، صنایع غذایی و دارویی و کنترل کیفی استفاده می‌شود. در گذشته به روش دستی به صورت رنگ‌سنجی با کاغذ پی اچ متر، میزان pH را اندازه‌گیری می‌کردند؛ ولی امروزه با ظهور دستگاه‌های پی اچ متر الکتریکی تحول اساسی در این زمینه رخ داده است. به گونه‌ای دقت آزمایشات تا 50 درصد افزایش یافته و سرعت کار بسیار بالاتر رفته است. از انواع پی اچ متر می‌توان به پی اچ متر قلمی، پی اچ متر پرتابل یا قابل حمل، پی اچ متر رومیزی یا آزمایشگاهی اشاره کرد.آون آزمایشگاهیآون یا فور آزمایشگاهی، یکی از تجهیزات آزمایشگاهی مهم است که می‌تواند حرارت یکنواخت و کنترل‌شده‌ای را برای گرم کردن، خشک کردن، پخت، تبخیر، استریلیزاسیون و سایر عملکردهای آزمایشگاهی فراهم کند. معمولا رنج دمایی انواع آون مانند آون استاندارد دیجیتال، آون مخصوص کارهای سنگین، آون با دمای بالا، آون خلا، آون همرفتی، آون همرفتی جاذبه‌ای، آون جعبه داغ و آون ذوب موم، بین دمای محیط تا بیش از 300 درجه سانتی‌گراد است.انکوباتوراصولا آزمایشگاه‌هایی که کار میکروبیولوژیکی و کشت سلول یا بافت انجام می‌دهند، برای انجام آزمایش‌های خود نیاز به دستگاه انکوباتور برای کنترل پارامترهایی مانند دما، رطوبت و سطح O2 و CO2 دارند. چراکه در این وضعیت می‌توان انواع سلول یا میکروارگانیسم را بررسی بیشتر تکثیر کرد.اتوکلاودستگاه اتوکلا انواع مختلفی دارد و همه آن‌ها با فراهم کردن دمای 121 درجه سانتی‌گراد، برای استریلیزاسیون وسایل جراحی و دارویی به‌کمک بخار آب استفاده می‌شوند. یکی از مشکلات کار با اتوکلاو سطح ایمنی آن است. چراکه مکانیسم عمل آن مشابه زودپزهای خانگی است و هرگونه گرفتگی در مجاری بخار خروجی آن می‌تواند باعث ترکیدن و تخریب آزمایشگاه شود.ترازویکی از تجهیزات آزمایشگاهی که دقت بالای آن حین کار بسیار اهمیت دارد ترازو است. امروزه در اکثر آزمایشگاه‌ها از ترازوهای الکتریکی به‌جای ترازوی مکانیکی برای اندازه‌گیری وزن اجسام و ماده‌ها استفاده می‌شود. اکثر ترازوهای الکتریکی دارای یک محفظه هستند که با بستن آن از تاثیر فشار هوا بر روی وزن اجسام کاسته می‌شود.میکروسکوپاز میکروسکوپ نوری معمولی در آزمایشگاه‌های پزشکی برای بزرگنمایی به منظور مشاهده باکتری‌ها، ویروس‌ها، سلول‌ها و بافت‌ها در نمونه‌های مختلف مانند خون و ادارار استفاده می‌شود. البته میکروسکوپ نوری انواع مختلف دیگری مانند فاز کنتراست، فلورسانس و ماورابنفش نیز دارد که به‌همراه انواع میکروسکوپ الکترونی در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی استفاده می‌شوند.بنماریدستگاه بن‌ماری دارای یک محفظه آب است که می‌تواند آن را به دماهای مختلف برای انتقال گرما به حجم معینی از مایع محیط کشت یا دیگر مایعات برساند.سانتریفیوژسانتریفیوژها که انواع مختلفی دارند، قادر هستند مواد غیرمحلول را از نمونه اصلی جدا کنند. به‌خصوص جداسازی سلول‌ها از یک محیط مایع که در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی پزشکی و زیست‌شناسی بسیار رایج است. از انواع سانتریفیوژ می‌توان به سانتریفیوژ با زاویه ثابت و شناور، سانتریفیوژهای توبولار، سانتریفیوژ سیتولوژی، سانتریفیوژ هماتوکریت، میکروسانتریفیوژ، سانتریفیوژ یخچال‌دار و سانتریفیوژ گازی اشاره کرد.همزن آزمایشگاهیهمزن یا میکسر آزمایشگاهی یکی از تجهیزات آزمایشگاهی پرکاربرد در آزمایشگاه‌های زیست‌شناسی، داروسازی و شیمی است. از انواع همزن آزمایشگاهی مانند همزن مغناطیسی، همزن مکانیکی و همزن برقی برای مخلوط کردن مایعات یا یکنواخت نگه‌داشتن نمونه در حین آزمایش و یا بعد از آن استفاده می‌شود.از لوازم آزمایشگاهی پرکاربرد و مشترک نیز می‌توان به فلاسک‌های اندازه‌گیری حجم مایعات مثل بشر و ارلن و استوانه مدرج، لوله آزمایش، قره‌چکان، لوله شور، دماسنج، سمپلر، بوته چینی، چراغ الکلی یا گازی آزمایشگاهی، سه پایه، توری نسوز، بورت، همزن دستی و غیره اشاره کرد. فلاسک‌های اندازه‌گیری حجم مایعات اصولا از شیشه نشکن و مواد ویژه‌ای برای مقاومت در برابر ضربه و حرارت ساخته می‌شوند و دقت اندازه‌گیری بالایی دارند.اکثر آزمایشگاه‌ها از نوع تحقیقاتی هستند، اما در این میان آزمایشگاه‌هایی مانند كنترل كيفيت و آنالیز محصولات و ساخت و تولید نیز وجود دارد که بیشتر با بخش صنعت در ارتباط هستند. در این بخش قصد داریم شما را با انواع آزمایشگاه‌ها و تجهیزات و لوازم آزمایشگاهی اختصاصی هرکدام آشنا کنیم.آزمایشگاه‌های كنترل كيفيت و آنالیز محصولاتدر این نوع از آزمایشگاه‌ها محصولات و مواد از نظر تطابق با شاخصه‌های استاندارد و عدم وجود ناخالصی‌ها آزمایش می‌شوند و استفاده از تجهیزات نمونه‌برداری از گاز، جامدات و مایعات، تراکم‌متر، اسپکتروفتومتر، ترازوهای دقیق، انواع پی اچ متر، رطوبت‌سنج، تجهیزات تست خمش، انواع دماسنج، طیف‌سنج‌ها و غیره در آن‌ها رایج است.آزمایشگاه‌های ایمنی زیستیهدف آزمایشگاه‌های ایمنی زیستی، مهار عوامل بیولوژیکی بالقوه مضر است. این پروسه معمولا به‌کمک تجهیزات آزمایشگاهی ویژه‌ای مانند آنالایزر نمونه، انواع دستگاه تقطیر و دیونیزه‌کننده، فتومترها، کدورت‌سنج‌ها و غیره برای آنالیز غذا، آب، خاک و دارو انجام می‌شود. اصولا برحسب امکانات و آزمایش‌های تخصصی، آزمایشگاه‌های ایمنی زیستی در چهار سطح تجهیز می‌شوند.آزمایشگاه‌های پزشکی و علوم زیستیاصولا این آزمایشگاه‌ها مجهز به تجهیزات آزمایشگاهی ویژه برای انجام آزمایش‌های تشخیصی روی بافت، خون و سایر نمونه‌های بیمار هستند و به بخش‌های مختلف آسیب‌‌شناسی، سرولوژی، بافت‌شناسی، ویروس‌شناسی، باکتری‌شناسی و زیست‌شناسی مولکولی با فناوری PCR تقسیم می‌شوند. از تجهیزات رایج مورد استفاده در آن‌ها می‌توان به انواع میکروسکوپ، دستگاه آنالایزر هماتولوژی، دستگاه آنالایزر ادرار، دستگاه آنالایزر ایمونواسی، دستگاه اتوکلاو پزشکی، انواع سانتریفیوژ، انواع هود آزمایشگاهی، انواع آون آزمایشگاهی، انواع یخچال و فریزر آزمایشگاهی، همزن‌های مغناطیسی، دستگاه بن‌ماری، دستگاه‌های PCR، ترمال سایکلر ، دستگاه الکتروفورز، دستگاه ژل‌داک، دستگاه بلاتینگ، دستگاه پروتئومیکس و غیره اشاره کرد.در سطوح مختلفی از اتاق‌های تمیز، میزان ذرات گردوغبار مجاز در هر حجم هوا کنترل می‌شود. به‌همین‌دلیل تجهیزات مورد نیاز آن‌ها معمولا شامل لباسهای ایمنی، انواع ضدعفونی‌کننده، دستگاه‌های استریلیزاسیون مثل اتوکلاو، پاککنندههای اولتراسونیک و غیره به‌منظور حفظ بالاترین سطح ایمنی است.آزمایشگاه‌های ساخت و تولیدهدف این نوع آزمایشگاه‌ها در صنایعی مانند داروسازی، فناوری یا بیوتکنولوژی، عمدتاً مطالعه و طراحی فن‌آوری‌ها و فرآیندهای آزمایشی مختلف است تا بتوان در مقیاس صنعتی و تجاری آن‌ها را تولید کرد. آماده‌سازی نمونه، همگن‌سازی، هموژنایزر، انواع شیکر، روتاتور و غیره از تجهیزات آزمایشگاهی رایج آن‌ها هستند.آزمایشگاه‌های شیمیبعضی از تجهیزات و لوازم آزمایشگاه‌های علوم زیستی و شیمی مشابه یکدیگر است. مواردی چون مانند بن‌ماری، ترازوی دیجیتال و دستی، انواع همزن و شیکر، ظروف انتقال مایعات، تجهیزات سرمایشی و گرمایشی، دستگاه‌های تقطیر و جداسازی مثل کروماتوگرافی، انواع هودهای شیمیایی، سانتریفیوژها و غیره. البته در آزمایشگاه‌های شیمی از محلول‌ها و مواد شیمیایی خاصی استفاده می‌شود که ممکن است در آزمایشگاه‌های دیگر یافت نشوند.سخن آخربا افزایش تنوع و قیمت مداوم تجهیزات آزمایشگاهی، به‌واقع خرید آن‌ها مساله ساده‌ای نیست که فقط با مشاهده کاتالوگ ممکن شود. نکته مهم دیگر، میزان دقت تجهیزات آزمایشگاهی است که باید پیش از خرید آن را نادیده نگرفت.
1399/12/10